تحلیل الگوهای همدید خطرآتش‌سوزی در جنگل‌های شمال ایران (استان گلستان)

آتش‌‌سوزی جنگل‌ها به دلیل نوسانات عناصر اقلیمی کاهش رطوبت، افزایش دما، وزش باد و استقرار الگوهای همدید به‌عنوان یک مخاطره محیطی ناشی از گرمایش جهانی در سال‌های اخیر روند روبه افزایش داشته است. ایران با استقرار در منطقه‌ای با اقلیم خشک و نیمه‌خشک سهم کمی از جنگل‌های جهان را دارد که همین مقدار نیز درنتیجه آتش‌‌سوزی و تخریب انسانی به‌شدت در حال کاهش است. استان گلستان در ساحل دریای خزر به دلیل دریافت بارش بیشتر و تعدیل دما یکی از رویشگاه‌های جنگلی کشور است. جنگل‌های این استان در سال‌های اخیر دچار آتش‌سوزی‌های زیادی گردیده است. این پژوهش با استفاده از داده‌های اقلیمی سطح زمین و جو بالا، خصوصیات فیزیوگرافی و داده‌های آتش‌‌سوزی دوره آماری 1392-1384 با روش محیطی به گردشی در استان گلستان انجام‌گرفته است. طبق بررسی‌ها 38% در تابستان و 29% آتش‌سوزی‌ها در فصل پاییز، بیشتر آتش‌سوزی‌ها در دامنه‌های شمالی و شمال غربی البرز و درشیب 3-0 درصد و ارتفاعی 729- 0 متر از سطح دریا رخ‌داده‌اند. تحلیل اقلیمی این پدیده نیز افزایش 2 تا 6 درجه سانتی‌گراد، عدم ریزش بارش، کاهش رطوبت، افزایش سرعت باد در روز آتش سوزی نسبت به‌روز قبل و در جو بالا وجود موج گرمایی، افزایش ضخامت جو در تراز 1000- 500 را نشان می‌دهد. از نتایج دیگر تفاوت الگوی جریان بادها در دو فصل سرد و گرم است. در فصل سرد سال حاکمیت جریان‌های جنوبی با ایجاد گرمباد (باد گرمیچ) و در فصل گرم سال تسلط زبانه پرفشار آزور در ایران و یک کم‌فشار حرارتی در بیابان‌های ترکمنستان شرایط مناسبی جهت وزش‌های شمالی ایجاد نموده و باعث رخداد آتش‌‌سوزی یا گسترش آن می‌گردد. لذا با کمک عوامل ذکر شده موثر درآتش‌‌سوزی به ویژه پیش بینی های همدید می‌‌توان نسبت به کاهش خسارات آن در چارچوب مدیریت ریسک اقدام نمود.